Iran poza mediami

„Tam, gdzie jest serce, tam jest dom.” — perskie przysłowie

 

Iran to kraj pełen sprzeczności: z jednej strony państwo rządzone przez duchownych, z drugiej – społeczeństwo otwarte, życzliwe i dumne ze swojego wielowiekowego dziedzictwa.  Pan Zbigniew Mielczarek w swojej książce Iran. Przewodnik po kraju ajatollahów podejmuje próbę ukazania tego bogactwa, a zarazem przybliża Polakom miejsce, które wciąż kojarzy się bardziej z polityką i konfliktami niż z kulturą i turystyką. Książka jest czymś więcej niż przewodnikiem – to wielowymiarowe opracowanie, w którym spotykają się historia, religia, obyczajowość i praktyczne wskazówki dla podróżnych.

Jednym z najciekawszych elementów przewodnika są opisy piętnastu najważniejszych miast Iranu. Autor nie ogranicza się do suchych informacji geograficznych. Każde miasto traktuje jak odrębny świat, pełen lokalnych tradycji i unikatowych zabytków.

Teheran jawi się jako metropolia kontrastów, gdzie nowoczesność i globalizacja stykają się z konserwatyzmem i religijnym rygorem. Pisarz wskazuje na to, jak ważne jest umiejętne poruszanie się w tak różnorodnym środowisku.

Isfahan, nazywany „połową świata”, prezentowany jest jako perła architektury islamskiej.  Pan Mielczarek z pasją opisuje Plac Imama, meczety i słynne mosty, które świadczą o dawnym splendorze miasta.

Sziraz przedstawiony został jako stolica poezji i wina (choć dzisiaj oficjalnie wina tam nie znajdziemy). To miejsce, w którym duch wielkich poetów – Hafeza i Saadiego – wciąż oddziałuje na wyobraźnię Irańczyków.

Persepolis i inne stanowiska archeologiczne pozwalają czytelnikowi zrozumieć starożytną potęgę Persji, jej rolę w historii świata i znaczenie symboliczne dla współczesnych Irańczyków.

W tych opisach widać, że Autor nie tylko podróżował po Iranie, ale także starał się zrozumieć, jak mieszkańcy postrzegają własne miasta i co czyni je wyjątkowymi.

Osobny rozdział przewodnika poświęcony jest kuchni irańskiej, która dla podróżnika stanowi jeden z najprzyjemniejszych sposobów poznawania obcej kultury.  Pan Mielczarek podkreśla bogactwo smaków, różnorodność przypraw i silne zakorzenienie tradycji kulinarnych w codziennym życiu. Kuchnia irańska jest odbiciem historii kraju – wpływy arabskie, tureckie czy indyjskie spotykają się tu z dawnymi perskimi recepturami. Potrawy takie jak kebab, fesenjan (gulasz z orzechów włoskich i granatu) czy dizi (gęsta zupa mięsna) pokazują, że irańska kultura jedzenia to nie tylko posiłek, ale i rytuał gościnności. Dzięki temu rozdziałowi czytelnik lepiej rozumie, że podróż do Iranu to także spotkanie ze smakiem – doświadczenie zmysłowe, które zostaje w pamięci na równi z obrazami zabytków czy pejzaży.

 Pan Mielczarek nie unika trudnego tematu – systemu politycznego Iranu i roli ajatollahów. W przystępny sposób tłumaczy, czym jest szyizm, dlaczego jest on tak istotny dla tożsamości narodowej Irańczyków i jak przeplata się z mechanizmami władzy. Pokazuje, że Iran to nie tylko państwo religijne, ale także społeczeństwo dynamiczne, młode i często krytyczne wobec oficjalnej ideologii. Dzięki temu książka wykracza poza ramy zwykłego przewodnika i staje się swoistym przewodnikiem po mentalności Irańczyków. Każdy rozdział przewodnika ma charakter edukacyjny. Autor nie tylko opisuje miejsca, ale uczy także, jak je rozumieć. Dzięki temu czytelnik może dostrzec związki między architekturą a religią, kuchnią a tradycją, codziennością a polityką.

 

W tym sensie pozycja ta pełni rolę podręcznika międzykulturowej wrażliwości – pokazuje, jak nie oceniać innych kultur przez pryzmat własnych uprzedzeń.

Iran. Przewodnik po kraju ajatollahów Pana Zbigniewa Mielczarka to dzieło o podwójnym charakterze: przewodnik praktyczny i esej kulturowy. Autor prowadzi czytelnika od zatłoczonych ulic Teheranu po ruiny Persepolis, od smaków irańskiej kuchni po zawiłości szyizmu. Książka uczy, że podróżowanie to nie tylko przemieszczanie się w przestrzeni, lecz także spotkanie z ludźmi, historią i wartościami. Jest to lektura, która pozwala zrozumieć, dlaczego Iran – mimo trudnej politycznej rzeczywistości – pozostaje jednym z najbardziej fascynujących krajów świata.

Książkę do recenzji otrzymałam od Wydawnictwa Sorus