Ciekawy świat terapii

 „Nie wychowuje się dzieci słowami, tylko tym, kim się jest.” – Carl Gustav Jung

Pani Dorota Krużołek to pedagog i logopeda, która swoją zawodową ścieżkę obrała nie tylko z powodu zainteresowań naukowych, ale przede wszystkim z motywacji osobistej. Jej syn zmagał się z problemami logopedycznymi, a obserwacja tych trudności stała się impulsem do poszukiwania nowych, bardziej atrakcyjnych metod wspierania rozwoju mowy. Pierwsze bajki zaczęła tworzyć z myślą o konkretnych dzieciach, z którymi pracowała – m.in. o dziewczynce ze spektrum autyzmu. Ta praktyka, zrodzona z empatii i potrzeby niesienia pomocy, rozwinęła się w całą koncepcję literacko-terapeutyczną. Autorka zauważyła, że dzieci najchętniej uczą się przez zabawę i przeżywanie emocji. Bajka stała się więc dla niej narzędziem terapeutycznym, które w przyjazny sposób wprowadza w świat trudnych dźwięków, poprawnej artykulacji czy umiejętności językowych. W rezultacie powstała książka Baw się z nami w logobajki, opublikowana w 2022 roku przez wydawnictwo Sorus.

Publikacja liczy 70 stron i składa się z pięciu opowiadań, którym towarzyszą ilustracje Pani Anastasiii Tymoshenko. Już sama szata graficzna stanowi istotny element, gdyż barwne obrazki przyciągają uwagę małych czytelników i ułatwiają im utożsamianie się z bohaterami. Każde opowiadanie zostało skonstruowane w taki sposób, aby jednocześnie:

pobudzać wyobraźnię,

wprowadzać elementy humoru i magii,

a także zmuszać dziecko do aktywności językowej, np. powtarzania sylab, wyrazów lub sekwencji dźwięków.

W ten sposób narracja nie pełni wyłącznie roli literackiej, lecz staje się przestrzenią do ćwiczeń logopedycznych.

Książka Pani Doroty Krużołek jest przykładem połączenia literatury z dydaktyką. Jej podstawowy cel to wspieranie rozwoju mowy u dzieci, które borykają się z różnymi trudnościami artykulacyjnymi. Co jednak istotne, logobajki nie są przeznaczone wyłącznie dla dzieci z wadami wymowy. Mogą być czytane także przez tych, którzy rozwijają się prawidłowo, jako forma profilaktyki i doskonalenia umiejętności językowych. Dzięki bajkowej konwencji ćwiczenia logopedyczne przestają być nużące i mechaniczne, a stają się elementem przygody. Dziecko nie odczuwa, że uczestniczy w terapii – zamiast tego wchodzi w świat opowieści, gdzie bohaterowie wymagają od niego współdziałania. W ten sposób kształtowane są zarówno umiejętności językowe, jak i emocjonalne oraz społeczne.

Oprócz walorów logopedycznych książka posiada również wartość literacką i wychowawczą. Opowieści są skonstruowane tak, aby ukazywać różne postawy bohaterów – dobre i złe – co sprzyja rozwijaniu u dzieci wrażliwości moralnej. Dzięki temu młody czytelnik nie tylko ćwiczy mowę, ale także uczy się rozróżniać właściwe zachowania, odczuwać empatię, rozumieć konsekwencje decyzji bohaterów. Literatura dziecięca od zawsze pełniła rolę kształtującą system wartości, a logobajki wpisują się w tę tradycję, wzbogacając ją o aspekt terapeutyczny. To sprawia, że książka Pani Krużołek ma charakter wielowymiarowy – jednocześnie bawi, uczy i leczy.

Choć publikacja jest stosunkowo nowa i dopiero zaczyna zdobywać popularność, jej potencjał jest ogromny. Mogą z niej korzystać rodzice, którzy chcą wspierać rozwój językowy swoich dzieci w warunkach domowych, ale także nauczyciele, pedagodzy i logopedzi w pracy przedszkolnej czy szkolnej. Książka sprawdzi się również w pracy z dziećmi nieśmiałymi, które potrzebują dodatkowej motywacji do mówienia, oraz z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi, u których tradycyjne metody bywają niewystarczające. Na polskim rynku wydawniczym istnieje wiele książek edukacyjnych dla dzieci, jednak publikacje łączące funkcję bajki i terapii logopedycznej wciąż są stosunkowo rzadkie. Baw się z nami w logobajki stanowi więc ważny krok w kierunku integracji literatury i terapii. Pokazuje, że książka może być jednocześnie źródłem przyjemności i skutecznym narzędziem rozwoju. Warto podkreślić, że tego typu inicjatywy wpisują się w nowoczesne podejście do edukacji – takie, które stawia na interdyscyplinarność, twórczość i zaangażowanie emocjonalne. Książka Pisarki nie tylko wspiera mowę, ale również rozwija wyobraźnię, kształtuje system wartości i buduje więź między dorosłym a dzieckiem podczas wspólnego czytania.

Baw się z nami w logobajki to pozycja, która udowadnia, że literatura dziecięca może być narzędziem terapeutycznym bez utraty walorów artystycznych. Pani Dorota Krużołek stworzyła dzieło, które łączy piękno opowieści z praktycznym celem, jakim jest rozwój mowy. Dzięki temu publikacja ta wyróżnia się na tle innych pozycji i zasługuje na uwagę nie tylko rodziców, ale także profesjonalistów zajmujących się edukacją i terapią dzieci.

To książka, która pokazuje, że terapia może być zabawą, a zabawa terapią. Przenosi dzieci do świata magii i przygód, a jednocześnie uczy je, jak pięknie i poprawnie mówić.

Jedną z bajek zawartych w książce jest opowieść o przygodach bohatera, który musi zmierzyć się z trudnościami wymagającymi powtarzania określonych dźwięków i słów. Choć każda bajka ma inną fabułę i bohaterów, wspólne dla nich jest to, że narracja została zbudowana w taki sposób, aby zmuszać dziecko do aktywnego uczestnictwa. Przykładowa historia opowiada o małym zwierzątku (np. żabce, myszce lub kotku – Autorka chętnie korzysta ze zwierzęcych bohaterów), które wyrusza w podróż i spotyka na swojej drodze rozmaite postacie. Każda z nich „prosi” dziecko o powtórzenie konkretnego słowa, sylaby lub dźwięku, aby bohater mógł ruszyć dalej. Dzięki temu czytanie bajki staje się dialogiem pomiędzy narracją a małym słuchaczem.

Na poziomie logopedycznym bajka skupia się np. na ćwiczeniu trudniejszych głosek – takich jak „sz”, „cz”, „ż”, „r” czy zbitki spółgłoskowe. Tekst został tak skonstruowany, aby powtarzanie ich było naturalnym elementem fabuły, a nie mechanicznym zadaniem. Dziecko, chcąc pomóc bohaterowi, powtarza słowa, nie czując, że wykonuje ćwiczenia artykulacyjne.

Dzięki rytmizacji, powtarzalności i elementom zabawy językowej, bajka działa na kilku płaszczyznach jednocześnie:

rozwija prawidłową wymowę,

wzbogaca słownictwo,

ćwiczy pamięć słuchową i koncentrację,

uczy melodii i rytmu języka.

Ważnym aspektem bajki jest jej wymiar emocjonalny. Bohater często napotyka trudności, które symbolizują realne problemy dzieci – takie jak strach przed mówieniem, nieśmiałość czy frustracja związana z niepowodzeniami. Pokonując przeszkody w fabule, dziecko przeżywa metaforyczną historię o własnym rozwoju i uczy się, że dzięki cierpliwości i wytrwałości można osiągnąć sukces. Bajka uczy również empatii i współpracy – aby bohaterowi się powiodło, dziecko musi mu pomóc, a to wzmacnia poczucie odpowiedzialności i sprawczości.

Autorka stosuje kilka zabiegów, które czynią bajkę atrakcyjną i skuteczną:

Onomatopeje – np. „chlap, chlap”, „szur, szur”, „tra, tra”, które rozweselają dziecko i ćwiczą różne układy artykulacyjne.

Powtórzenia – kluczowe słowa i sylaby pojawiają się wielokrotnie, aby utrwalać je w pamięci i ćwiczyć wymowę.

Elementy interakcji – pytania do dziecka, zachęty w rodzaju „powiedz razem z bohaterem”, które czynią lekturę aktywną.

Humor i fantazja – sprawiają, że dziecko chętnie wraca do bajki, nie traktując jej jak „nudnej lekcji”.

Analizowana bajka może być wykorzystana zarówno w pracy indywidualnej z dzieckiem, jak i w grupie – w przedszkolu czy na zajęciach logopedycznych. Jej największą wartością jest połączenie przyjemności z nauką. Dzieci często nie chcą powtarzać trudnych głosek w izolacji, natomiast chętnie zrobią to w kontekście zabawy i przygody literackiej. Logopeda lub rodzic może dodatkowo wzmocnić działanie bajki, wprowadzając rekwizyty (np. pacynkę bohatera), rysując ilustracje lub inscenizując fragmenty tekstu. To pogłębia emocjonalne zaangażowanie i jeszcze bardziej zwiększa efektywność ćwiczeń.

Można więc stwierdzić, że Baw się z nami w logobajki to publikacja nie tylko przydatna, ale wręcz potrzebna – zarówno w pracy logopedów, jak i w codziennym życiu rodzin, które chcą wspierać dzieci w prawidłowym rozwoju językowym.

Książkę do recenzji otrzymałam od Wydawnictwa Sorus