„Każdy kęs, który spożywamy, to wynik tysiącleci historii i godzin pracy niezliczonych ludzi.”
Michael Pollan
Książka Pana Billa Price’a „50 produktów spożywczych, które zmieniły bieg historii” to nie tylko zbiór ciekawostek o jedzeniu, ale przede wszystkim opowieść o tym, jak codzienne produkty spożywcze wpływały na losy całych społeczeństw, kształtowały gospodarki, inspirowały wyprawy i konflikty zbrojne, a także formowały kulturę. Autor zabiera czytelnika w podróż przez wieki, pokazując, jak często to, co mamy dziś na talerzu, odegrało znaczącą rolę w rozwoju ludzkości.
Pan Price podchodzi do tematu z wielką swobodą i poczuciem humoru, ale równocześnie z rzetelnością historyczną. Książka prezentuje 50 różnych produktów – od przypraw, przez napoje, po podstawowe składniki diety. Każdy z nich został przedstawiony w osobnym rozdziale, co sprawia, że lektura jest przystępna i pozwala na wybiórcze czytanie w zależności od zainteresowań.
Wśród najbardziej intrygujących przykładów można wymienić cukier, który przyczynił się do rozwoju kolonializmu i handlu niewolnikami, czy ziemniaka, który odegrał kluczową rolę w walce z głodem w Europie, ale też przyczynił się do wielkiej emigracji z Irlandii w XIX wieku. Innym istotnym przykładem jest sól, będąca niegdyś towarem na wagę złota, bez którego nie mogłoby istnieć przechowywanie żywności w starożytnych czasach. Autor nie pomija również bardziej współczesnych przykładów, takich jak fast food, który wpłynął nie tylko na kulturę żywieniową, ale również na globalizację i styl życia. Kawa i herbata, dziś traktowane głównie jako napoje codzienne, w przeszłości były narzędziami polityki i symbolem przemian społecznych. To, co czyni książkę szczególnie wartościową, to pokazanie, że historia nie toczy się wyłącznie wokół królów, bitew i wielkich idei – często jej bieg zmieniają rzeczy z pozoru błahe, takie jak jedzenie. Pisarz skutecznie ukazuje, że kuchnia i historia są ze sobą nierozerwalnie związane.
W książce „50 produktów spożywczych, które zmieniły bieg historii” Pan Bill Price ukazuje, jak jedzenie – rzecz z pozoru prosta i codzienna – potrafiło wpłynąć na cywilizacje, prowadzić do wielkich przemian gospodarczych, politycznych, a nawet moralnych. Jednym z najmocniejszych przykładów w tej opowieści jest cukier – pozornie niewinny, słodki dodatek do potraw, który przez wieki był narzędziem bogacenia się imperiów, ale też źródłem ludzkiego cierpienia.
Już we wstępie do rozdziału poświęconego cukrowi autor stwierdza:
„To, co dziś wrzucamy do herbaty niemal odruchowo, niegdyś kosztowało fortunę i napędzało jedną z najbardziej brutalnych instytucji w dziejach – handel niewolnikami.”
Cukier, szczególnie w XVII i XVIII wieku, był jednym z najbardziej pożądanych towarów na świecie. Jego rosnące spożycie w Europie sprawiło, że plantacje trzciny cukrowej zakładano masowo w koloniach – zwłaszcza na Karaibach i w Ameryce Południowej. Aby jednak zaspokoić zapotrzebowanie, konieczne było zapewnienie taniej, a najlepiej darmowej siły roboczej. Tak narodził się trójkąt handlowy: Europa – Afryka – Ameryka.
„Cukier był złotem Nowego Świata. Dzięki niemu zbudowano fortuny, ale też wysłano miliony ludzi na śmierć. Żaden inny produkt spożywczy nie miał tak gorzkiego smaku, mimo swej słodyczy.”
O ile w Europie cukier stawał się symbolem bogactwa i wyrafinowanego stylu życia, o tyle dla milionów Afrykanów oznaczał niewolę. Transportowani w nieludzkich warunkach do Nowego Świata, zmuszani byli do pracy na plantacjach w ekstremalnym klimacie. Współczesne standardy nie pozwoliłyby na taką skalę wyzysku, ale w czasach kolonialnych był to standard akceptowany przez europejskie potęgi. Pan Price pokazuje też, jak cukier wpływał na politykę i ekonomię. Brytyjskie imperium zbudowało swoją potęgę m.in. na podatkach od cukru, a francuskie kolonie na Karaibach były kluczowe dla gospodarki metropolii. To właśnie spory o podatki od cukru i inne towary kolonialne przyczyniły się pośrednio do rewolucji amerykańskiej.
„Wystarczy pomyśleć, że rewolucja, która dała początek Stanom Zjednoczonym, miała swoje źródła nie tylko w ideach wolności, ale i w praktycznym opodatkowaniu cukru.”
Wreszcie, Autor dotyka też współczesnych konsekwencji popularności cukru. Choć dziś nie wiąże się on już z niewolnictwem, to stał się symbolem problemów zdrowotnych: otyłości, cukrzycy, chorób cywilizacyjnych. Ironia losu polega na tym, że produkt, który kiedyś był luksusem dostępnym tylko dla elit, dziś jest jedną z głównych przyczyn problemów zdrowotnych w krajach rozwiniętych.
Wnioskiem płynącym z lektury jest to, że powinniśmy bardziej doceniać to, co jemy – nie tylko pod względem zdrowotnym, ale również kulturowym i historycznym. Książka „50 produktów spożywczych, które zmieniły bieg historii” to świetna propozycja dla wszystkich ciekawych świata, którzy chcą spojrzeć na historię z nietypowej, smakowitej perspektywy.
Książkę do recenzji otrzymałam od Wydawnictwa Almapress
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz